چکیده

در ساحت اندیشه‌ی دهه‌های 1340 و 1350 ه.ش، جریانات متنوعی به برساخت مفاهیم مختصِ خود پرداختند. سربرآوردنِ جریانات و گفتمان‌های متعدد، شاهدی است براین مدعا که این دو دهه واجد تکاپو و پویایی در هنر به‌طور اعم، و تئاتر به ‌طور اخص می‌باشند. البته طبیعتاً مجال بحث از همه نیست؛ و ازاین‌رو، سه گفتمان که به‌لحاظِ تأثیر و تأثرات، به ژرفنای فرهنگ و هنر این عصر رسوخ کرده، گزینش شده و مورد مداقه قرار خواهند گرفت: نخست گفتمان «پهلویسم»، که توسط حاکمیت وقت، و نخبه‌های حامیِ آن شکل گرفت و گسترش یافت؛ سپس گفتمان «چپ‌گرا»، یعنی گفتمانی که طبقه‌ی متوسط تحصیل‌کرده و روشنفکر بانی آن شد؛ و در پایان، به بحث از گفتمان «عامه‌پسند»، با تمرکز بر اقشار فرودست، می‌پردازیم. البته لازم به ذکر است که، به دلیل نداشتن مجال بحث چندان در این مقاله، صرفاً به اشاراتی موجز به هریک بسنده خواهیم کرد. شاکله‌بندیِ مسیر در راستای پاسخ‌دهی به این پرسش طراحی شده که «گفتمان‌های متنفذ و مسلط بر فرهنگ و هنر به طور کلی و تئاتر به طور خاص در دهه‌ها‌ی چهل و پنجاه شمسی کدام‌اند؟ و به تَبَع آن، هدف نیز دستیابی به شناختی از این گفتمان‌ها می‌باشد. روش استخراجِ دسته‌بندی‌ها، تحلیل استقرایی است؛ و روش به لحاظ گردآوریِ اطلاعات، کتابخانه‌ای می‌باشد. نتیجه حاکی از آن است که سه گفتمان گزینش شده، در ربط و نفی دیگری قدم برداشته و رابطه‌ای غیریت‌سازانه برقرار کرده‌اند. بدین‌ علت که گفتمان‌ها همواره به واسطه «دیگری» هویت پیدا می‌کنند و نظام معنایی خود را بر این اساس تنظیم می‌نمایند.

کليدواژه ها

گفتمان، تئاتر ایران، هنر ایران معاصر، دهه‌های چهل و پنجاه

کد مقاله / لینک ثابت به این مقاله

برای لینک دهی به این مقاله، می توانید از لینک زیر استفاده نمایید. این لینک همیشه ثابت است :

نحوه استناد به مقاله

در صورتی که می خواهید در اثر پژوهشی خود به این مقاله ارجاع دهید، به سادگی می توانید از عبارت زیر در بخش منابع و مراجع استفاده نمایید:
سپیده امیری , 1401 , پژوهشی در باب گفتمان‌های حاکم بر تئاتر در ایران معاصر (با تمرکز بر دهه‌های چهل و پنجاه شمسی) , سومین همایش ملی هنرهای نمایشی و دیجیتال